امام رضا(ع)؛ روایت مهربانی و الگوی مهرورزی

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی‌ «آفتاب گچساران» ، حدیث حسینی نوشت: سلام بر تو ای علی بن موسی‌الرضا، ای امام رأفت و مهربانی، ای هشتمین اختر تابناک آسمان امامت که دل‌های عاشقان با شوق زیارت بارگاه نورانی‌ات در طوس می‌تپد. سلام بر تو، ای پاره‌ تن رسول خدا، فرزند پاک حضرت فاطمه سلام‌الله‌علیها و جانشین به‌حق موسی بن جعفر سلام‌الله‌علیه.

امام علی بن موسی‌الرضا علیه‌السلام در یازدهم ذی‌القعده سال ۱۴۸ هجری قمری در مدینه‌ منوّره چشم به جهان گشود. پدر بزرگوار ایشان امام موسی کاظم علیه‌السلام و مادر مکرمه‌شان بانویی بافضیلت به نام نجمه یا تکتم (که در برخی منابع به نام سمانه یا طاهره نیز آمده) بود. مادر آن حضرت زنی مؤمن، پاک‌نهاد و اهل عبادت بود که در خواب بشارت تولد فرزندی آسمانی را از رسول خدا (ص) دریافت کرد. هنگامی‌که امام رضا علیه‌السلام به دنیا آمد، از همان آغاز علائم بزرگی و برکت از او نمایان بود.

روایت‌شده است که مادر آن حضرت در دوران بارداری صدای تسبیح و تهلیل فرزندش را در شکم می‌شنید. در هنگام تولد نیز امام دست به زمین گذاشت، سر به آسمان بلند کرد و لب‌هایش به ذکر خداوند حرکت می‌کرد. این ویژگی‌ها نشان‌دهنده مقام و عظمت ذاتی آن حضرت بود.

نام شریف آن حضرت «علی» بود که محبوب‌ترین نام نزد خاندان اهل‌بیت علیهم‌السلام است. کنیه‌ مشهور ایشان ابوالحسن است. القاب مبارکشان شامل رضا (به معنای کسی که رضایت خدا و خلق را جلب کرده) صابر، زکی، وفی، امین، رضی، سراج الله، نورالهدی و قرّة عین‌المؤمنین است. پیامبر اکرم (ص) نیز ایشان را به‌عنوان «عالم آل محمد» معرفی کرده است.

امام رضا علیه‌السلام دارای علم گسترده‌ای بود که مورد اعتراف دوست و دشمن، ازجمله مأمون عباسی، قرار گرفت. گفته‌شده مأمون بارها با سؤالات علمی، فلسفی، فقهی و کلامی ایشان را آزمود و همواره پاسخ‌های متین و مستدل از آن حضرت دریافت کرد.

ایشان با قرآن مأنوس بود و هر سه روز یک ختم قرآن داشت. می‌فرمود: «در هیچ آیه‌ای توقف نمی‌کنم، مگر آنکه در آن اندیشه می‌کنم و می‌نگرم که درباره چه نازل‌شده است.»

ازنظر اخلاقی، علی بن موسی‌الرضا علیه‌السلام نمونه‌ اعلای حلم، تواضع، ادب و کرامت انسانی بود. هرگز کسی را با گفتارش نمی‌آزرد، سخن کسی را قطع نمی‌کرد، بر سر سفره باخدمه می‌نشست، شب‌ها را به عبادت و روزها را به خدمت و انفاق می‌گذراند. ایشان گاهی شبانه انفاق می‌کرد به‌گونه‌ای که نیازمندان نمی‌دانستند چه کسی به آنان کمک کرده است.

امام رضا علیه‌السلام شخصیتی بود که در تمام ابعاد زندگی فردی و اجتماعی خود، جلوه‌هایی آشکار از اخلاق اسلامی را به نمایش می‌گذاشت. فروتنی مثال‌زدنی، برخورد مهربانانه با همگان، رفتار کریمانه با فقرا و بردباری در مواجهه با دشمنان، از مهم‌ترین ویژگی‌های آن حضرت به شمار می‌رود.

این امام همام، باوجود مقام علمی و معنوی والا، هرگز خود را برتر از دیگران نمی‌دانست و همواره با تهیدستان و محرومان با چهره‌ای گشاده و رفتاری همراه بامحبت برخورد می‌کرد. منابع تاریخی متعدد، ازجمله نقل‌هایی از یاران و راویان برجسته، بیانگر آن است که امام رضا (ع) شبانه به کمک نیازمندان می‌شتافت و بخشش‌هایش را به‌دوراز هیاهوی اجتماعی انجام می‌داد. سیره علمی و اخلاقی ایشان، به‌ویژه در دوران ولایتعهدی و اقامت در خراسان، الگویی کامل برای مسلمانان و تمام آزادگان جهان در عرصه‌های علم، دیانت و تعامل با دیگران محسوب می‌شود.

امام رضا علیه‌السلام، هم‌چنین اهل مناجات، تلاوت قرآن و عبادت‌های طولانی بود و نماز را کلید پیوند با پروردگار می‌دانست. ایشان با حلم و بردباری مثال‌زدنی، مناظرات علمی بسیاری را با بزرگان ادیان و مذاهب مختلف انجام داد که همچنان به‌عنوان گنجینه‌هایی ارزشمند در منابع دینی باقی‌مانده‌اند. یادآوری این ویژگی‌های اخلاقی در زمانه‌ای که بشر بیش از همیشه نیازمند اخلاق، مدارا و همدلی است، می‌تواند چراغ راهی برای نسل امروز و فردا باشد.

پس از شهادت پدر بزرگوارشان، مسئولیت امامت در سن ۳۵ سالگی به امام رضا (ع) واگذار شد. دوران امامت ایشان هم‌زمان با خلافت عباسیان به‌ویژه مأمون عباسی بود. مأمون به دلیل نگرانی از محبوبیت فزاینده امام در میان مردم، در سال ۲۰۰ هجری قمری، آن حضرت را با اجبار از مدینه به خراسان آورد.

مأمون پس از ناکامی در پیشنهاد خلافت، ولایت‌عهدی را به حضرت تحمیل کرد. هرچند امام با صراحت این مقام را نپذیرفت، اما برای حفظ جان شیعیان و به‌اجبار، ولایت‌عهدی را با شرط عدم دخالت در امور حکومت، قبول کرد. این اقدام مأمون بیشتر از آنکه از سر ارادت باشد، برای خنثی کردن موج محبوبیت امام و مشروعیت بخشیدن به حکومت خود بود.

در مسیر حرکت به خراسان، در شهر نیشابور، جمع زیادی از علمای حدیث از امام خواستند حدیثی بیان فرمایند. آن حضرت فرمود: «کلمه لا اله الا الله حصار من است، هر که وارد آن شود از عذاب من ایمن خواهد بود.» سپس فرمود: «و شرط آن من هستم.» این حدیث عظیم که به «حدیث سلسله الذهب» معروف است، ضمن اثبات توحید، امامت را نیز به‌عنوان شرط ورود به حصار امن الهی مطرح می‌کند.

پس از مدتی، مأمون که از محبوبیت فزاینده امام در میان مردم احساس خطر می‌کرد، تصمیم به حذف ایشان گرفت. امام رضا علیه‌السلام در سال ۲۰۳ هجری قمری و در سن ۵۵ سالگی، به دستور مأمون و به‌وسیله‌ی زهر به شهادت رسید. بدن مطهر آن حضرت در طوس دفن گردید. از آن زمان، طوس به مشهدالرضا تغییر نام داد و اکنون بارگاه نورانی آن امام، یکی از مهم‌ترین زیارتگاه‌های جهان اسلام است.

امام رضا علیه‌السلام، اسوه علم، اخلاق، بندگی و کرامت است. سیره ایشان الگویی کامل برای هر انسان آزادی‌خواه و خداجوی به شمار می‌رود. امروز نیز، دل‌های شیعیان در سراسر جهان با یاد آن حضرت آرام می‌گیرد و زیارت بارگاه نورانی‌اش شفای جان‌هاست.

 انتهای خبر/