«چم‌شیر» ناجی دشت‌های تشنه جنوب+ تصاویر

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی‌ «آفتاب گچساران» ، احداث سد و نیروگاه «چم‌شیر» در ۲۵ کیلومتری جنوب شرقی گچساران با تکیه‌بر توان داخلی و دانش بومی مهندسان ایرانی، به‌عنوان پنجمین سد بزرگ کشور و بلندترین سد بتنی غلتکی غرب آسیا، بیانگر اوج صنعت سدسازی و نماد خودباوری ملی است. این پروژه که از سال‌ها پیش در دست مطالعه و اجرا قرار داشت، سرانجام پس از ۲۸ سال به بهره‌برداری رسید و توانست نام ایران را در زمره قدرت‌های بزرگ سدسازی جهان تثبیت کند.

نویدبخش حیات دوباره در پایین‌دست

آبگیری موفقیت‌آمیز سد چم‌شیر در دی‌ماه ۱۴۰۱ سرآغاز تحولی بزرگ در مدیریت منابع آب منطقه بود. نتایج پایش‌های مستمر کیفیت آب نشان می‌دهد که آب رهاسازی شده از این سد دارای کیفیت مطلوبی برای مصارف کشاورزی و صنعتی است.

پیش‌تر رودخانه زهره به دلیل وجود چشمه‌های شور در مسیر، کیفیت مناسبی نداشت، اما با ذخیره‌سازی و مدیریت علمی آب در سد، شرایط کیفی آب پایین‌دست به‌طور چشمگیری بهبودیافته است. به گفته کارشناسان، EC آب خروجی از این سد در حد استاندارد بوده و در حال حاضر بیش از ۵۳۵ میلیون مترمکعب آب باکیفیت در مخزن آن ذخیره‌شده است.

مزایای راهبردی سد چم‌شیر

سد چم‌شیر نه‌تنها در تأمین آب شرب و کشاورزی، بلکه در توسعه پایدار منطقه نقش تعیین‌کننده‌ای دارد. مهم‌ترین مزایای این سد را می‌توان تأمین آب شرب و صنعتی برای استان‌های هم‌جوار؛ بهره‌مندی ۱۴۰ هزار هکتار اراضی کشاورزی در استان‌های کهگیلویه و بویراحمد، خوزستان و بوشهر؛ ذخیره‌سازی و کنترل ۱.۸ میلیارد مترمکعب آب رودخانه زهره؛ تولید ۴۸۲ گیگاوات ساعت برق‌آبی سالانه؛ کنترل سیلاب‌های مخرب رودخانه زهره و جلوگیری از خسارات طغیان‌ها؛ فراهم‌سازی بستر پرورش آبزیان و صنعت گردشگری؛ اشتغال‌زایی مستقیم و غیرمستقیم در حین ساخت و پس از بهره‌برداری، تأثیر بر کشاورزی جنوب کشور برشمرد.

بیش از ۸۴ درصد اراضی کشاورزی پایین‌دست سد چم‌شیر به استان خوزستان اختصاص دارد. حدود ۵۰ هزار هکتار از اراضی هندیجان و ۶ هزار هکتار در زیدون با رهاسازی آب این سد امکان کشت دوم پیداکرده‌اند. کشاورزان منطقه پیش‌تر در فصل‌های گرم با کم‌آبی و شوری آب دست‌به‌گریبان بودند، اما اکنون با مدیریت منابع آب توسط سد، راندمان کشاورزی به شکل محسوسی افزایش‌یافته است.

کنترل شوری و بهبود کیفیت آب

یکی از اهداف کلیدی احداث سد چم‌شیر جداسازی آب شیرین از چشمه‌های شور پایین‌دست بود. در تابستان‌ها که دبی رودخانه زهره کاهش می‌یابد، با رهاسازی ۱۰ مترمکعب بر ثانیه از سد، شوری آب به‌طور قابل‌توجهی کاهش‌یافته و زمینه استفاده بهینه برای کشاورزی فراهم‌شده است.

نیروگاه چم‌شیر؛ گامی در مسیر توسعه پایدار

پنج واحد نیروگاهی سد چم‌شیر سالانه قادر به تولید ۴۸۲ گیگاوات ساعت برق‌آبی هستند. این میزان تولید انرژی تجدیدپذیر علاوه بر تقویت شبکه سراسری، سهم مهمی در کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی و توسعه انرژی‌های پاک ایفا می‌کند.

تولید سالانه ۴۸۲ گیگاوات ساعت انرژی

یکی از کارشناسان سد چم‌شیر با اشاره به ذخیره‌سازی بیش از ۵۳۵ میلیون مترمکعب آب باکیفیت در این سد گفت: هدف اصلی احداث این سازه بزرگ ملی، توسعه کشاورزی در اراضی پایین‌دست و تأمین آب مطمئن در فصل تابستان است؛ به‌گونه‌ای که هم‌اکنون خروجی ۱۰ مترمکعب بر ثانیه برای آبیاری مزارع رهاسازی می‌شود.

کیفیت مطلوب آب سد چم‌شیر

این کارشناس بابیان اینکه EC آب خروجی سد چم‌شیر دو هزار میکرو موس بر سانتیمتر است، اظهار کرد: هم‌اکنون ۵۳۵ میلیون مترمکعب آب باکیفیت در مخزن سد ذخیره‌شده که برای مصارف کشاورزی مورداستفاده قرار می‌گیرد. وی افزود: هدف اصلی احداث این سد، توسعه کشاورزی در اراضی پایین‌دست بوده و همانند سال گذشته در تابستان جاری نیز آب این سد برای آبیاری مزارع تأمین خواهد شد.

جداسازی آب شیرین از چشمه‌های شور

این کارشناس تصریح کرد: در پایین‌دست سد چم‌شیر چند چشمه شور وجود دارد که در افزایش EC آب بسیار مؤثر هستند و اساساً یکی از اهداف احداث سد در موقعیت کنونی، جداسازی آب باکیفیت جوی از آب چشمه‌های شور بوده است.

وی با اشاره به کاهش دبی رود زهره به کمتر از ۶ مترمکعب بر ثانیه در اواخر تابستان گفت: در چنین شرایطی با رهاسازی ۱۰ مترمکعب بر ثانیه آب از سد چم‌شیر، شوری آب پایین‌دست کاهش‌یافته و امکان استفاده بهینه از آن برای مصارف کشاورزی فراهم می‌شود.

تولید انرژی برق‌آبی

این کارشناس ادامه داد: سد چم‌شیر علاوه بر نقش مهم خود در بهبود و توسعه فعالیت‌های کشاورزی پایین‌دست، از طریق پنج واحد نیروگاهی قادر است سالانه ۴۸۲ گیگاوات ساعت انرژی برق‌آبی تولید کرده و به شبکه سراسری کشور تزریق کند.

افتتاح تاریخی توسط شهید رئیسی

در تیرماه ۱۴۰۲ و در جریان دومین سفر استانی دولت مردمی، شهید آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور وقت، سد و نیروگاه چم‌شیر را افتتاح کرد. این رویداد نه‌تنها نقطه پایانی بر سال‌ها تلاش و مطالعات مستمر بود، بلکه نقطه آغاز بهره‌برداری از یکی از راهبردی‌ترین پروژه‌های عمرانی ایران به شمار می‌رود.

پاسخ به هجمه‌ها و ابهامات

پیش از آبگیری، برخی شبهات درباره تأثیرات زیست‌محیطی و فنی سد مطرح شد. بخشی از این مباحث در فضای کارشناسی و علمی بود، اما بخشی دیگر از سوی رسانه‌های معاند به‌صورت مغرضانه بازتاب یافت. بااین‌حال، عملکرد موفق سد در مدیریت آب و بهبود کیفیت رودخانه زهره نشان داد که این پروژه نه‌تنها تهدیدی برای محیط‌زیست نیست، بلکه عاملی مؤثر در احیای کشاورزی و رونق اقتصادی جنوب کشور محسوب می‌شود.

تأثیرات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی

سد چم‌شیر علاوه بر مدیریت آب، تأثیرات گسترده‌ای در حوزه‌های مختلف دارد که می‌توان به اشتغال‌زایی در زمان ساخت و پس از بهره‌برداری، فعال شدن کارخانه‌های تولید تجهیزات نیروگاهی و رونق صنایع وابسته؛ افزایش امنیت غذایی، کاهش مهاجرت روستاییان، ایجاد فرصت‌های جدید برای نسل جوان؛ ایجاد ظرفیت‌های گردشگری در مخزن و اطراف سد، توسعه پرورش ماهی و آبزی‌پروری؛ تبدیل کارگاه سد به دانشگاهی زنده برای آموزش مهندسان و دانشجویان اشاره کرد.

سد و نیروگاه چم‌شیر در گچساران نه‌تنها سازه‌ای مهندسی، بلکه نمادی از خودباوری ملی و تلاش جمعی برای آبادانی ایران است. این پروژه عظیم با تأمین آب پایدار، تولید انرژی پاک، کنترل سیلاب‌ها و رونق کشاورزی، توانسته نقشی حیاتی در توسعه جنوب کشور ایفا کند. امروز «چم‌شیر» فراتر از یک سد، نشانه‌ای روشن از اراده و توان ملت ایران برای ساخت آینده‌ای بهتر است.

گزارش از یاسر مرادی

انتهای خبر/